Mungkan e n mu tam ai Jinghpaw mung na N’grau, amyu mat na tsang ra

Hpungtang hpaji ninghkrin ni gaw, mungkan hta n mu tam shi ai N’grau (Ladi-kadun hpan Woi) amyu mi hpe Jinghpaw mungdaw hta tam mu ai hte, dai N’grau gaw, amyu mat na tsang ra ai lam, Amerikan shi laika Primatology hta ka da ai.

Jinghpaw mungdaw hta tam mu ai, Ladi-kadun Woi (Jinghpaw ni tsun ai N’grau) ndai ni gaw, shawng e Miwa hte Vietnam mungdan hta nga ai, Ladi-kadun Woi hpan ni hte shai ai lam, shi laika hta madi madun ai.

Ndai ningnan tam mu ai, Jinghpaw mung na Ladi-kadun Woi hpan (N’grau) hpeRhinopithecus strykeri ngu na hpungtang hpaji mying shamying da ai rai nga ai.

“Anhte a shan gap (jau gawng) ai ni sawk sagawn san yu ai mahtai hku rai yang, ndai woi hpan gaw, mat wa na hpe manu mana tsang ra nga sai,” nga nna, shanhte a sumtang laika hta ka da nga ai.

Jinghpaw Wunpawng Bawngring Rawtjat Mahkri Shawn Hpung (KDNG) a tsun shaga ahkang lu ai wa, Htai mung e nga ai Shayi Lashi Ah Nan tsun ai gaw, Jinghpaw mungdaw hta dai zawn re ai, mungkan hta tam n mu ai dusat hpan (species) ni law law naw mai nga ai hte, dai ni yawng gaw, ya ten hka madim masing hte hpun nau kran kau ai a majaw, mat wa sana re nga ai.


“Dusat dumyeng ni gaw, nam maling hte hka hpe shanu na nga ai re, dai majaw, dai ni hpe jahten ai, hka madim masing ni hte hpun kran ai a majaw shanhte a matu nga shara n nga, mat wa na manghkang hte hkrum nga sai re,” nga, Shayi Ah Nan sadi jaw sai.

Amyu mat na tsang ra ai, Jinghpaw mungdaw e tam mu ai, Mungkan hta n nga ai N'grau (Ladi Kadun Woi)

Shi matut tsun ai gaw, Myen hpyen asuya hte Miwa ni jawm galaw ai, hka madim masing ni gaw, makau grupyin hta byin wa na, hkra wa na, manghkang ni hpe atsawm sawk sagawn yu ai lam n nga ai majaw, nam rai snr dusat ni law law mat wa sana re lam tsun ai.

Ya ten Myen hpyen hte Miwa asuya pawng nna, Jinghpaw mungdaw hta n law htum hka madim 7 gawgap nga ai hte, dai shara ni gaw, nam maling htat ai hte nhprang sut rai hpring ai shara ni re majaw, nam maling kaba ni hten za mat na manghkang mung byin nga sai rai nga ai.

“Ndai N’grau hpan sha n re ai kaga nam rai dusat dumyeng hpan law law mung makau grupyin jahten ai a majaw, mat mat wa na matu tsang ra wa sai,” nga nna, Myen-Miwa ga jarit e du nga ai KDNG ningbaw Slg. Awng Wa mung, sadi jaw wa ai.

Hka madim masing a majaw, dai masing makau kaw nga ai, mare law law gaw, galaw lu galaw sha yak ai, shara n’nan de atik anang htawt shangun hkrum sai hte makau grup yin yu reng hpung ni kaw na mung, dai masing ni a majaw, makau grup yin hte masha law law hpe hkra machyi shangun nga ai lam, lang hte lang tsun shadum nga ai re.

Ndai ndau laika ka shapraw ai wuhpung ni tsun ai gaw, dai ning laman N’mai Hka hte Maw Hka lapran kaw galaw ai, tam sawk sagawn ai lam hte, jau gawng ni hte san htai galaw ai a mahtai hku rai yang Jinghpaw mungdaw hta dai ladi kadun N’grau hpan 260 hte 330 lapran sha nga sai lam tsun ai.

“Ndai dusat hpan n’nan gaw kaga dusat ni hte shai nga ai, kan lawu yang kaw chyang ai nsam, lahkru ni yawng chyang ai hte nhka mun hpraw ai lam ni re,” nga nna, ndau laika hta ka da ai.

Ndai N’grau a laklai ai lam ni gaw, ladi hku kaba ntsa de yawng ai lam rai nna, myiman gaw shawng de pru nna, ladi gaw ntsa de kap ai lam rai nga ai.

Awng Wa tsun ai gaw, ndai N’grau hpe makawp maga na matu mungdan gadaga kaw na garum ra na hte, buga masha ni hpe dai, N’grau ni hpe matut nna n gap sha na matu, hpaji jaw myi jahpaw ai lam ni galaw ra na re nga ai. Bai nna, Myen hpyen asuya hpe mung, dip n-gun jaw ra na re lam tsun ai.